เลือกตั้งไทยไม่มีประชาธิปไตย

แม้ว่าอาจเป็นเรื่องที่น่าตื่นเต้นและไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน แต่พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ หัวหน้าพรรคอนาคตใหม่ (Move Forward Party – MFP) ต้องเผชิญกับความท้าทายในการพยายามเข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีหลังจากชนะการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม ซึ่งเทียบเท่ากับการเมืองไทยในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา

ทุกครั้งที่พรรคชนะการเลือกตั้งอย่างน่าเชื่อ และผู้นำของพรรคดูมีเสน่ห์และมีความสามารถ กองกำลังฝ่ายอนุรักษ์นิยมจะผลักดันกลับอย่างเฉียบขาดเพื่อขัดขวางและปฏิเสธผลการเลือกตั้ง ประเด็นในมุมมองของกรณีคุณปิตาก็คือว่าการเลือกตั้งของประเทศไทยเป็นแบบป่าเถื่อนและเป็นเพียงรูปแบบหรือไม่ ในขณะที่อำนาจทางการเมืองที่แท้จริงที่จะเรียกการยิงนั้นขึ้นอยู่กับศูนย์กลางอำนาจที่จัดตั้งขึ้น ตั้งแต่กองทัพและสถาบันกษัตริย์ไปจนถึงตุลาการและระบบราชการ

วิธีทดลองและทดสอบของพรรคอนุรักษ์นิยมในการกำกับดูแลและกำหนดผลลัพธ์คือการใช้เครื่องมือทางกฎหมายและเครื่องมือทางรัฐธรรมนูญตามที่ตุลาการตีความโดยเฉพาะศาลรัฐธรรมนูญ แต่ยังรวมถึงศาลปกครองสูงสุดในอดีตและศาลฎีกาแผนกคดีผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองด้วย หลังจากการสำรวจความคิดเห็น ผู้ก่อวินาศกรรมจำนวนหนึ่งมักจะตั้งข้อหาต่อพรรคการเมืองและนักการเมืองที่ถือว่าเป็นภัยคุกคาม

ค่าใช้จ่ายเหล่านี้ได้รับการยอมรับอย่างถูกต้องและกลายเป็นทางเลือกในการดำเนินการตามที่หน่วยงานตุลาการเห็นสมควร สามารถยื่นฟ้องจากฝ่ายต่าง ๆ ได้ แต่เฉพาะผู้ที่ติดตามศัตรูที่จัดตั้งขึ้นเท่านั้นที่ถูกไล่ตาม กระบวนการนี้เปรียบได้กับ “กระบวนการยุติธรรม” ของการเมืองไทย ซึ่งเป็นระบบตุลาการรูปแบบหนึ่ง ที่ผู้พิพากษาสามารถกำหนดทิศทางทางการเมืองและกำหนดผลลัพธ์ได้โดยไม่ต้องอาศัยการรัฐประหารอย่างหนักซึ่งดึงดูดความสนใจและวิพากษ์วิจารณ์จากนานาชาติ

นี่คือสิ่งที่เกิดขึ้นก่อนหน้านี้กับทักษิณ ชินวัตร และกลไกทางการเมืองของเขา ในตอนแรก เขาไม่ถูกมองว่าเป็นศัตรู และได้รับอนุญาตให้เข้ารับตำแหน่งและบริหารประเทศหลังจากได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งที่มีคะแนนใกล้เคียงเสียงข้างมากในเดือนมกราคม พ.ศ. 2544 แม้ว่าจะถูกตั้งข้อหาเนื่องจากไม่สามารถประกาศทรัพย์สินของตนอย่างครบถ้วนและซ่อนทรัพย์สินไว้ภายใต้ชื่อผู้ช่วยของเขา ศาลรัฐธรรมนูญปล่อยให้เขาหลุดลอยไปในเวลา 8-7 นาที เขามีประโยชน์ต่อระบอบการปกครองที่จัดตั้งขึ้นในเวลานั้นเนื่องจากนโยบายส่งเสริมการเติบโตเพื่อดึงประเทศไทยออกจากวิกฤตเศรษฐกิจปี 2540-41 นอกเหนือจากโครงการช่วยเหลือของไอเอ็มเอฟ

แต่หลังจากได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งใหม่อย่างถล่มทลายในอีก 4 ปีต่อมา ทักษิณก็แข็งแกร่งเกินกว่าจะก่อตั้งพรรคอนุรักษ์นิยมได้ การประชดประชันอย่างหนึ่งในการเมืองไทยคือเขาไม่ได้ต่อต้านการจัดตั้งเลย แต่เพียงต้องการเป็นส่วนหนึ่งที่ต้องการในหมู่คนระดับสูงสุด ท้ายที่สุด ทักษิณถูกคู่แข่งในทางเดินแห่งอำนาจไล่ออกจากตำแหน่ง ฐานผู้มีสิทธิเลือกตั้งจำนวนมหาศาลของเขาขัดแย้งกับเครือข่ายอุปถัมภ์ดั้งเดิมของผู้กุมอำนาจ

การรัฐประหารในเดือนกันยายน พ.ศ. 2549 ซึ่งขับไล่เขาและเนรเทศถูกเสริมด้วยข้อกล่าวหาทางกฎหมายที่ยังคงคุกรุ่นมาจนถึงทุกวันนี้ รวมทั้งการยุบพรรคไทยรักไทยและการห้ามกรรมการบริหารห้าปีไม่ให้ลงสมัครรับตำแหน่งในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2550 เมื่อพรรคพลังประชาชล (พลังประชาชน) กลับมามีอำนาจอีกครั้งหลังจากชนะการเลือกตั้งอีกครั้งในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2550 พรรคก็ถูกยุบและห้ามผู้บริหาร ขณะที่ดำรงตำแหน่ง พันธมิตรของทักษิณและนายกรัฐมนตรีสมัคร สุนทรเวช ถูกศาลรัฐธรรมนูญขับออกจากตำแหน่งเนื่องจากเป็นพิธีกรรายการทำอาหารและรับเงิน 5,000 บาทเป็นค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ด

ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร น้องสาวของทักษิณ เผชิญชะตากรรมเดียวกันแต่ต่างออกไป หลังพรรคเพื่อไทยชนะการเลือกตั้งอีกครั้งในเดือนกรกฎาคม 2554 ในฐานะนายกรัฐมนตรี เธอเผชิญปัญหาทุจริตและผลประโยชน์ทับซ้อนหลายครั้ง แต่คราวนี้ กองทัพดำเนินการอย่างเด็ดขาดด้วยการยึดอำนาจในเดือนพฤษภาคม 2557 หลังจากการเคลื่อนไหวประท้วงที่ทำให้หมดอำนาจซึ่งได้รับการสนับสนุนจากคำตัดสินของศาลตามที่มีการบันทึกไว้ ล้มเหลวในการขับไล่รัฐบาลของเธอในช่วงเจ็ดเดือน

จากนั้นมาถึง ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ หัวหน้าพรรคอนาคตใหม่ ก่อตั้งเพียงหนึ่งปีก่อนการเลือกตั้งในเดือนมีนาคม 2562 พรรคอนาคตใหม่ได้รับคะแนนเสียง 6.3 ล้านเสียงและ 80 ที่นั่งในรัฐสภา แม้ว่าการแสดงของพรรคจะตามหลังพรรคเพื่อไทยและพรรคพลังประชารัฐที่สนับสนุนทหาร แต่วาระการปฏิรูปสถาบันอำนาจทางการเมืองแบบดั้งเดิมได้ปลุกระฆังปลุกในแวดวงการจัดตั้ง เครื่องจักรที่นำโดยทักษิณเป็นเพียงการแข่งขันเพื่อมวลชน แต่โครงการปฏิรูปของพรรคอนาคตใหม่เป็นภัยคุกคามที่ชัดเจนและมีอยู่ในปัจจุบัน

ธนาธรตั้งข้อหาหลายข้อหาโดยอ้างว่าตนเป็นเจ้าของหุ้นสื่อ อันที่จริง รัฐธรรมนูญห้ามการเป็นเจ้าของสื่อย้อนไปถึงทักษิณที่กลุ่มบริษัทใหญ่ซื้อบริษัททีวีและเปลี่ยนให้เป็นกระบอกเสียงของรัฐบาล การถือหุ้นเพียงเล็กน้อยของนายธนาธรไม่อนุญาตให้เขามีอิทธิพลต่อบริษัทดังกล่าว และเขาอธิบายว่าหุ้นดังกล่าวได้โอนไปให้แม่ของเขาแล้ว อย่างไรก็ตาม เขาถูกตัดสิทธิ์และห้ามดำรงตำแหน่งเป็นเวลาสิบปีในขณะที่พรรคของเขาถูกยุบในเดือนกุมภาพันธ์ 2563

เมื่อพรรคการเมืองใหญ่เหล่านี้ถูกยุบลง ศาลรัฐธรรมนูญกำจัดพรรคไทยรักไทยและพรรคพลังประชาชนซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการประท้วงของคนเสื้อแดงในปี 2552-2553 ลงเอยด้วยการปราบปรามด้วยอาวุธโดยกองกำลังความมั่นคง การยุบพรรคอนาคตใหม่นำไปสู่การเดินขบวนตามท้องถนนของคนไทยอายุน้อยในปี 2563-2564 ท่ามกลางเสียงปืนฉีดน้ำและกระสุนยาง ผู้ถืออำนาจที่จัดตั้งขึ้นไม่เคยหวั่นใจที่จะปิดพรรคการเมืองและระงับความโกรธและความคับข้องใจของผู้มีสิทธิเลือกตั้งและผู้สนับสนุน

คุณปิต้าอยู่ถัดไปในสายตาของสถานประกอบการ แต่ครั้งนี้ นอกเหนือจากการละเมิดสิทธิ์ความเป็นเจ้าของสื่อที่คลุมเครือตามปกติแล้ว เขาและ Move Forward ยังถูกมองว่าเป็นภัยคุกคามที่เรียกร้องให้แก้ไขกฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ หรือมาตรา 112 แห่งประมวลกฎหมายอาญา สิ่งที่ Future Forward เริ่มต้นขึ้น Move Forward ได้ดำเนินต่อไปโดยเน้นการปฏิรูปสถาบันของสถาบันดั้งเดิมเพื่อให้ประเทศไทยก้าวไปข้างหน้า สถาบันเหล่านี้สนับสนุนระบบที่ยึดแน่นและเครือข่ายของบุคลิกภาพที่ทรงพลัง สายสัมพันธ์ และผลประโยชน์ส่วนได้ส่วนเสียที่ฉุดรั้งประเทศไทยมานานหลายปี การปฏิรูปสามารถปลดล็อกและปลดปล่อยพลังการผลิตและความสามารถเพื่อให้ประเทศไทยบรรลุศักยภาพ

แต่ดูเหมือนว่าพวกเขาปฏิเสธนายปิตาจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีและก้าวไปข้างหน้าจากรัฐบาล ชี้ให้เห็นว่ากองกำลังอนุรักษ์นิยมต้องโต้กลับหนักกว่าเดิม โดยภายนอกดูแข็งแกร่งแต่ภายในอาจอ่อนแอ แม้จะมีการสำรวจความคิดเห็นซ้ำแล้วซ้ำอีกที่ไม่ได้นำไปสู่ผลลัพธ์ที่เป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง แต่ศูนย์กลางอำนาจของไทยกลับพูดเป็นนัยว่า “นี่คือแนวทางเผด็จการที่เรากำลังจะทำ คุณมีปัญหากับสิ่งนั้นหรือไม่”